نفت بلای جان اقتصاد ایران/داستان تکراری وابستگی بودجه به نفت / دولت یازدهم همچنان برنامه مشخصی برای اقتصاد نفتی ندارد

به گزارش «سراج24»؛ داستان تکراری وابستگی بودجه به نفت با وجود وعده های متعدد دولت هایی که بر سر کار می آیند همچنان به قوت خود باقیست و امسال نیز با کاهش بهاء نفت  بودجه سال 94 در مسیر دشوار و پر سنگلاخی قرار گرفته است.

دولت یازدهم  پیشتر وعده داده بود که اقتصاد کشور راه به سمت غیر نفتی شدن پیش می برد اما با گذشت دو سال و در آستانه دومین بودجه ارسالی به مجلس، سایه بیم و امید از بالا و پائین شدن قیمت نفت همچنان امری نگران کننده است.

مشخص است که با توجه به این تحولات ، بودجه دولت در مجلس دچار نوسانات زیادی شود و کمیسیون های تخصصی تغیرات گسترده ای را در آن لحاظ کنند.

به گفته یک نماینده مجلس با اتفاقات سریعی که در حوزه بین الملل در حال رخ دادن است بسیاری از مسائل قابل پیش بینی نیست.

علی مروی رئیس کمیسیون انرژی مجلس در این باره گفته که تصمیم دقیق تر و واقعی تر با توجه به نوسانات قیمت نفت در کمیسیون های تخصصی اعمال خواهند شد.

دولت روحانی  در ابتدای روی کار آمدن بر مساله اقتصاد غیر نفتی تاکید زیادی داشت و طی 2 سال اخیر نیز شعار دولت این بوده که اقتصاد مقاومتی را که پیش زمینه دستیابی به آن عدم اتکا به نفت است محقق کند، با این حال بودجه امسال نیز از قرار معلوم تا حد نسبتا زیادی وابسته به نفت است.

در شرایط فعلی که دولت، سیاست تعامل با همسایگان را در پیش گرفته عربستان سعودی با پائین آوردن قیمت نفت  در حال ایفای نقش غیر  مستقیم  اما تاثیر گذار  در اقتصاد ایران است.

مروی در این باره تاکید می کند: با توجه به بحث اقتصاد مقاومتی و تأکیدات مقام معظم رهبری ما باید به سمت بودجه بدون نفت برویم به این دلیل که  اگر بودجه ما همچنان وابسته به نفت باشد اوضاع اقتصادی کشور تغییری نخواهد کرد.  

سیاست دولت در باب اقتصاد مقاومتی اما چندان روشن نیست . گرچه اعتقاد دولتی ها این است که این امر مهم در دستور کار قرار دارد اما عملا علائمی از عملیاتی شدن این موضوع در رویه کاری دولت مشاهده نشده است.

خباز معاون امور تقنینی معاونت پارلمانی رئیس جمهور در باره لایحه بودجه سال 94 می گوید: اقتصاد مقاومتی به معنای کم خوردن و کم مصرف کردن نیست بلکه به معنای استفاده بهینه از منابع در موضوعاتی مانند تولید و توزیع است. 

 بر اساس سیاست های اقتصاد مقاومتی باید وابستگی بودجه به نفت کم شود حتی این موضوع در برنامه چهارم توسعه مطرح شده بود که سالانه 10 درصد از وابستگی بودجه به نفت کم شود که دولت گذشته این مهم را انجام نداد.

این عضو دولت  یازدهم  می گوید: از سال گذشته مقدمات کاهش وابستگی بودجه به نفت را لحاظ کرده که با کاهش قیمت نفت روبرو شده ایم البته از یک جهت نیز می شود گفت عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد بنابراین باید از خام فروشی نفت جلوگیری شود.

خباز در عین حال به همان سیاست مشخص دولت در باره  اهمیت قیمت نفت در بودجه اشاره می کند و یاد آور می شود که "کاهش قیمت نفت می تواند کمی به اقتصاد کشور فشار بیاورد اما احساس می شود دولت یازدهم تدابیرمناسبی برای رفع این مسئله اتخاذ کرده است."

نفتی بودن بودجه می تواند فشاری را که به دولت وارد می آورد مستقیم به مردم منتقل کند. چرا که در صورت عدم تحقق در آمدها به خاطر نوسان قیمت نفت دولت مجبور به افزایش قیمت و در نتیجه فشار آوردن بر مردم است.

هر چند اظهارات دولتی ها نشان می دهد که به فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی بی میل نیستند اما این بی میل نبودن و شعار دادن کافی نیس چرا که دولت در طول حیات خود نشان داده برنامه مشخص و ملموسی برای این کار ندارند در نتیجه به نظر می رسد که در بودجه امسال نیز اثر قابل لمسی در فاصله گرفتن از اتکا به نفت مشاهده نشود.

گرچه دولت می گوید قصد دارد از منابع صندوق توسعه ملی مبلغ یک میلیارد دلار برای کمک به صادرات غیرنفتی سرمایه‌گذاری کند اما هنوز مشخص نیست که ساز و کار چنین ایده ای چگونه می تواند محقق شود و به نظر می رسد مطرح کردن این موضوع در حد یک احتمال است که وقوع آن با اما و اگرهایی روبرو شده است.

رئیس جمهور روز یکشنبه هنگام تقدیم بودجه گفت که در باب اقتصاد مقاومتی برنامه های درون زا و برون زا تدارک دیده است که دو بخش اقتصاد داخلی و بیرونی را مد نظر قرار می دهد

در خصوص کاهش قیمت نفت دولت اذعان دارد که با توجه به این موضوع  رویه احتیاط آمیزی را در بودجه سال 94 در پیش گرفته که از آن با عنوان تهدید یا فرصت نام برده می شود. رئیس جمهور هنگام تقدیم بودجه حرف هایی زد که نشان می داد کماکان به در آمد های نفتی امید دارد . او تاکید کرد که با کاهش قیمت نفت بودجه تحت فشار قرار گرفته است اما در کنار این موضوع باز هم وعده داد که اقتصاد باید به سمت صادرات غیر نفتی حرکت کند

در مجموع به نظر می رسد بودجه ای که از سوی دولت ارائه شده باز هم همان وابستگی به نفت را با وجود وعده های پیشین دارد و به نظر می رسد برنامه ریزان اقتصادی دولت هنوز برنامه و استراتژی کاربردی مشخصی در خصوص کاهش اتکا به درآمد های نفتی ندارند . بنا بر این ممکن است سال آینده همین موقع باز هم از بودجه غیر نفتی به عنوان یک ارمان و ایده صحبت شود در حالیکه هیچ برنامه عملیاتی مشخصی برای آن وجود ندارد.